Ο έλεγχος στη ζωή μας, είναι ένα από τα αξιότερα θέματα προς ανάλυση. Αυτή η διαδικασία, του να ασκούμε εμείς έλεγχο στις ζωές των άλλων, κοντινών ή μη προσώπων, αλλά και να μας ασκούν έλεγχο κοντινοί ή μη άνθρωποι, άλλοτε είναι αναγνωρίσιμη και άλλοτε όχι… με θεμιτό ή αθέμιτο τρόπο, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία! Αυτή λοιπόν η ψευδαίσθηση ελέγχου όπως ονομάζεται, είναι μια γνωστική πλάνη, η οποία ανακαλύφθηκε από τους ερευνητές Τζένκινς και Γουόρντ. Ο απαραίτητος εξοπλισμός για το πείραμα, ήταν πολύ απλός: δύο διακόπτες και μια λάμπα, πότε σβηστή πότε αναμμένη. Οι δύο επιστήμονες, μπορούσαν να κάνουν τους διακόπτες και τη λάμπα, να λειτουργούν περίπου ταυτόχρονα. Αλλά ακόμα και στις περιπτώσεις όπου η λάμπα άναβε και έσβηνε τελείως τυχαία, οι εθελοντές που συμμετείχαν στο πείραμα, ήταν πεισμένοι ότι μπορούσαν να επηρεάσουν τη λειτουργία της πατώντας τους διακόπτες τους.
Ένας Αμερικανός επιστήμονας, μελέτησε την ακουστική ευαισθησία, κάνοντας το εξής: έκλεισε σε ένα δωμάτιο εθελοντές και τοποθέτησε μέσα στον χώρο μεγάφωνα. Αύξανε λοιπόν τον ήχο που εξέπεμπαν τα μεγάφωνα, ολοένα και περισσότερο, έως ότου ο ήχος να γίνει αφόρητος και οι εθελοντές να του κάνουν σινιάλο να σταματήσει. Ο επιστήμονας χρησιμοποίησε δύο δωμάτια. Στο ένα από αυτά, τοποθέτησε στον τοίχο ένα κόκκινο κουμπί, το οποίο θα μπορούσαν να πατήσουν οι εθελοντές, όταν θα επιθυμούσαν να σταματήσει η εκπομπή του ηχητικού σήματος, δηλαδή θα κατείχαν τον έλεγχο στην όλη διαδικασία. Το αποτέλεσμα του πειράματος ήταν, οι εθελοντές στο δωμάτιο όπου υπήρχε το κουμπί να υπομένουν πολύ περισσότερο την ένταση του ήχου, από ότι οι άλλοι. Η ψευδαίσθηση του ελέγχου αρκούσε για να αυξηθεί το όριο του πόνου. Αν σκεφτούμε, πόσα κουμπιά υπάρχουν γύρω μας, τα οποία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και χρησιμοποιούμε, τα οποία μας δίνουν την ψευδαίσθηση ότι έχουμε τον έλεγχο μιας κατάστασης, θα συνειδητοποιήσουμε ότι είναι πολλά περισσότερα από όσα νομίζουμε πως υπάρχουν. Βέβαια ,η ψευδαίσθηση ότι μπορεί κάποιος να επηρεάσει την τύχη του, ας πούμε έστω και ελάχιστα, μπορεί να επιτρέψει στους φυλακισμένους, της κάθε μορφής φυλακισμένους, να επιζήσουν… Κουμπιά πλασέμπο σε φανάρια, κουμπιά πλασέμπο σε θερμοστάτες, κουμπιά πλασέμπο σε γραφεία, αυξάνουν κατά πολύ τα όρια της υπομονής…
Πόσο κυρίαρχοι είμαστε της ζωής μας; Πιθανώς λιγότερο από όσο νομίζουμε…η αυτοσυγκέντρωση σε ότι πραγματικά, μπορούμε να ελέγξουμε είναι μια σοφή τακτική …από κει κι έπειτα, ότι είναι να συμβεί, μάλλον θα συμβεί!!