Η πλάνη της συνάφειας (Maria Theodosidou, Life & Career Coach)

Έχουμε προβληματιστεί ποτέ, σχετικά με το για ποιον λόγο οι αληθοφανείς ιστορίες μας προσελκύουν αλλά και μας ξεγελούν συνάμα; Ας εξετάσουμε ένα απλό παράδειγμα. Έχουμε δύο δηλώσεις : α)”το αεροδρόμιο είναι κλειστό, οι πτήσεις ματαιώθηκαν” και β)”το αεροδρόμιο είναι κλειστό λόγω κακοκαιρίας, οι πτήσεις ματαιώθηκαν”. Ποια από τις δύο προτάσεις φαίνεται πιθανότερο αληθής; Η β απαντούμε οι περισσότεροι κι όμως σύμφωνα με τη λογική σκέψη, δεν ισχύει καθώς είναι πολλοί και ποικίλοι οι λόγοι, εξαιτίας των οποίων το αεροδρόμιο μπορεί να είναι κλειστό, όπως μια βομβιστική επίθεση, ένα ατύχημα ή μια απεργία. Εάν δεν υπάρχει η σχετική ευαισθητοποίηση λοιπόν ενώπιον μιας “αληθοφανούς ιστορίας” οι άλλοι λόγοι δεν μας έρχονται στο μυαλό. Κάνοντας ένα σχετικό τεστ, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι οι περισσότεροι θα επιλέξουν την απάντηση β.
Ακόμη και οι εξπέρ που έχουν ασχοληθεί με το όλο θέμα, είναι πιθανό να πέσουν θύματα της πλάνης της συνάφειας. Πιο συγκεκριμένα, ο ερευνητής Ντάνιελ Κάνεμαν σε ένα συνέδριο μελλοντολογίας ανέλαβε τη μια από τις δύο ομάδες, στις οποίες χωρίστηκαν οι παρευρισκόμενοι, όλοι πανεπιστημιακοί. Στην ομάδα του λοιπόν, έκανε την εξής δήλωση: “η κατανάλωση πετρελαίου μειώνεται κατά 30%”. Στην άλλη ομάδα, έκανε την εξής δήλωση: “η εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου επιφέρει πτώση της κατανάλωσής του κατά 30%”. Οι μετέχοντες, θα έπρεπε να εκτιμήσουν το βαθμό πιθανότητας του σεναρίου που είχε υποβάλει. Το αποτέλεσμα ήταν ξεκάθαρο. Οι εξπέρ της δεύτερης ομάδας έκριναν το σενάριό τους, πολύ πιο αληθοφανές από αυτό της πρώτης ομάδας… πράγμα το οποίο σαφώς και μπορεί να μην ισχύει, καθώς υπάρχουν διάφοροι λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν στη μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου.
Ο Κάνεμαν θεωρεί λοιπόν ότι, υπάρχουν δύο είδη σκέψης, η διαισθητική που είναι συνήθως άμεση και αυτόματη και η συνειδητή, που στηρίζεται στον ορθολογισμό και είναι συνήθως μετρημένη βραδύτερη και σαφώς επίπονη. Συνήθως, η διαισθητική σκέψη βγάζει συμπεράσματα πολύ πριν λειτουργήσει η συνειδητή σκέψη. Επομένως, γνωρίζοντας τα περί δεξιού και αριστερού εγκεφάλου, πληροφορίες που είναι πολύ της μόδας σήμερα, ίσως είναι αποδοτικότερο να κάνουμε την προσωπική μας διάκριση ανάμεσα στην συνειδητή και την διαισθητική σκέψη. Η διαισθητική σκέψη, έχει αδυναμία στις αληθοφανείς ιστορίες,οπότε όταν και όποτε καλούμαστε στην λήψη σημαντικών αποφάσεων, είναι δική μας επιλογή ποιος τρόπος σκέψης μας ταιριάζει περισσότερο…

Όλα τα άρθρα